Phương hướng – Xem bằng Mặt trời

PHƯƠNG HƯỚNG

 

KỸ NĂNG XÁC ĐỊNH PHƯƠNG HƯỚNG

Xác định phương hướng để tìm đường đi, hướng đi, để xác định vị trí, khoảng cách  cần phải ghi nhớ và diễn tả từ khoảng không gian hẹp, đến những  địa điểm rộng lớn hơn  trên bề mặt địa cầu, đi đến bằng những phương tiện đường bộ, tàu biển, hoặc máy bay đều phải biết cách xác định phương hướng một cách chuyên nghiệp . Gọi “xác định phương hướng” là một kỹ năng vì ngay từ lúc bé thơ ta đã được học hỏi căn bản về  bộ môn này.

 

XÁC ĐỊNH PHƯƠNG HƯỚNG BẰNG MẶT TRỜI:

– Xem trực tiếp Mặt Trời:
Ngay khi còn đi học ở tiểu học.Chúng ta đều biết một bài bài học vỡ lòng về “Xác Định Phương Hướng”. Đó là:
– Sáng: Mặt trời mọc ở hướng Đông.
– Chiều: Mặt trời lặn ở hướng Tây.

Cách xem mặt trời để xác định phương hướng là như thế này:

Nếu trước mặt chúng ta là mặt trời phương Đông, sau lưng là phương Tây thì phía tay phải là hướng Nam và tay trái là hướng Bắc (Theo trục Đông Tây – Nam Bắc)

Mặc dù đây là khái niệm đúng để xác định đơn giãn về phương hướng nhưng thực tế vị trí mọc và lặn của mặt trời trong năm không cố định mà thay đổi theo chu kỳ: Xuân Phân, Hạ Chí, Thu Phân, Đông Chí.
Theo đó, đối với vị trí Việt Nam, những ngày Xuân Phân (tháng 3) và Thu Phân (tháng 9) thì mặt trời sẽ mọc ở chính Đông và lặn chính Tây
Những ngày Hạ Chí (mùa Hè) thì mặt trời mọc ở Đông Bắc và lặn ở Tây Bắc.
Những ngày Đông Chí (mùa Đông) thì Mặt trời mọc ở Đông Nam và lặn ở Tây Nam. Giữa trưa, Mặt trời không đứng bóng mà lại chệch về hướng Nam, lúc đó bóng của vật sẽ đổ về hướng Bắc.

1. HOA PHƯƠNG HƯỚNG

Còn gọi là Hoa Gió diễn tả 8 hướng chính và 8 hướng phụ

Ngoài ra, còn thêm 8 hướng phụ:

Đông Đông Bắc,

Đông Đông Nam,

Tây Tây Bắc,

Tây Tây Nam,

Bắc Đông Bắc,

Bắc Tây Bắc,

Nam Đông Nam,

Nam Tây Nam.

La bàn là công cụ để chỉ phương hướng tốt nhất.
Tuy nhiên, nếu trong tay không có la bàn, ta vẫn có thể dùng một số phương pháp khác để xác định phương hướng mà độ chính xác cũng rất cao.

2. Cách 2: Định hướng bằng GẬY và MẶT TRỜI (Phương pháp Owen Doff)
Owen Doff là một nhà phi công người Anh. Trong suốt cuộc đời lái máy bay đi khắp nơi trên thế giới, ông đã nghiên cứu được một phương pháp xác định phương hướng bằng cách phối hợp giữa GẬY và MẶT TRỜI. Phương pháp này đã được ông thử đi thử lại nhiều lần (trên 1.000 lần) ở nhiều vị trí khác nhau trên Trái Đất (Từ cực Bắc cho đến cực Nam) và ở nhiều thời điểm khác nhau trong ngày (những lúc có bóng Mặt Trời). Cuối cùng, ông đã thu được kết qủa chính xác gần như tuyệt đối.
Cách làm như sau:
– Cắm một cây gậy xuống đất, đỉnh bóng ban đầu của gậy là T (hình 1).
– Đợi khoảng 15 phút sau, bóng gậy sẽ khác đi. Đỉnh bóng của gậy lúc này ta sẽ đặt là Đ (hình 2).

– Nối T với Đ, ta sẽ có đoạn thẳng TĐ và dễ dàng xác định được bên T là hướng Tây và bên Đ là hướng Đông.
– Từ đường thẳng Đông Tây ta kẻ đường vuông góc sẽ có hướng Bắc và Nam.

3. Cách 3: Xác định phương hướng bằng đồng hồ có kim chỉ giờ.
   Với một chiếc đồng hồ có kim và 12 số chỉ giờ, ta vẫn có thể xác định phương hướng được. Gồm các bước sau:
   – Đặt đồng hồ nằm ngửa trên lòng bàn tay (theo phương nằm ngang) số 12 ngang với vai trái bạn – Xoay người (không xoay đồng hồ) sao cho kim giờ chỉ về hướng của Mặt Trời hiện tại.
   – Chia đôi góc do chiếc kim chỉ giờ và đường 4 -12 tạo nên. Đường phân giác này sẽ chỉ hướng Nam (south)  theo trục Bắc Nam. Tuy nhiên các quốc gia phía Nam Bán cầu như Úc Đại Lợi… thì sẽ là hướng Bắc

Nguyên lý của phương pháp này dựa trên hiện tượng Mặt Trời mọc và lặn đối với Trái Đất, tạo thành một đường tròn xung quanh Trái Đất, trong 24 tiếng đồng hồ. Kim giờ của đồng hồ thì quay một vòng tròn trong 12 giờ, nghĩa là trong cùng một thời gian, kim đồng hồ vạch cung lớn hơn 2 lần.

Tuy nhiên, phương pháp này không chính xác cho lắm, sai số có thể lên đến hàng chục độ. Thứ nhất là do các quốc gia  không chỉnh giờ phù hợp với múi giờ trái đất, nguyên nhân phổ biến là vì mặt đồng hồ được đặt song song với mặt phẳng chân trời, còn đường di chuyển hàng ngày của Mặt Trời chỉ ở cực mới nằm trên mặt phẳng nằm ngang. Còn ở các vĩ độ khác, đường đó tạo nên với đường chân trời những góc khác nhau, góc đó có thể lớn hơn 90 độ (ở Xích Đạo). Vì lẽ đó, chỉ có ở vùng gần cực thì mới có thể dùng phương pháp này để xác định phương hướng cho kết qủa chính xác mà thôi.